Muszę umieć oceniać zróżnicowanie budowy i zachowań człowieka w konkretnych epokach, znać reguły funkcjonowania jednostek w społeczeństwie, wpływ czynników środowiskowych na zdrowie człowieka, sposoby oceny poziomu rozwoju fizycznego i motorycznego dzieci i młodzieży. Muszę znać się na prowadzeniu badań wykopaliskowych, potrafić określać warunki, w jakich żyli ludzie w konkretnej epoce historycznej, znać podstawowe techniki kryminalistyczne, itp.

antropologia człowieka

Specjalistka przetwarzania odpadów promieniotwórczych

Asystentka badań klinicznych

Fizyczka reaktorowa

Astrobiolożka

Chemiczka reaktorowa

Farmakolożka kliniczna

Muszę świetnie znać anatomię i fizjologię człowieka, wiedzieć, jak przebiega prawidłowy rozwój dzieci i młodzieży, potrafić rozpoznawać wiek, płeć, rasę i inne cechy człowieka na podstawie jego szczątków, tworzyć rekonstrukcje twarzy osób zmarłych według zachowanych kości czaszki, itp.

Przedmiot *biologia* muszę mieć opanowany na poziomie eksperckim. Jest to ekspercki poziom wiedzy i umiejętności, umożliwiający realizację najbardziej specjalistycznych zadań z danej dziedziny. Obejmuje diagnozowanie i leczenie organizmów żywych, rozumienie złożonych procesów komórkowych, genetycznych, biegłe posługiwanie się zaawansowaną terminologią, zwłaszcza taksonomiczną.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza biologiczna przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ pomaga zachować zdrowie fizyczne i psychiczne.


biologia

Muszę znać historię świata i człowieka jako gatunku, wiedzieć, jak przebiegały migracje ludności i mieszanie się grup etnicznych, jaki wpływ na populację danego kraju miały konflikty zbrojne i epidemie, jak bogacenie się i ubożenie społeczeństw wpływało na codzienne życie ludzi w danej epoce itp.

Przedmiot *historia* muszę mieć opanowany na poziomie eksperckim. Jest to ekspercki poziom wiedzy i umiejętności, umożliwiający realizację najbardziej specjalistycznych zadań z danej dziedziny. Obejmuje szczegółową znajomość historii ludzkości i przemian zachodzących w poszczególnych erach i epokach, a także umiejętność rozpoznawania, z jakiej epoki i kultury pochodzą konkretne przedmioty; posługiwanie się zaawansowaną terminologią historyczną.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Amerykański filozof George Santayana słusznie powiedział: „ten, kto nie pamięta przeszłości, będzie skazany na to, że ją przeżyje powtórnie” – znajomość historii przydaje się w każdym zawodzie, bo pomaga zrozumieć sposób myślenia przedstawicieli różnych narodów i motywy ich działania.


historia

Znajomość poprawnej polszczyzny przydaje mi się w komunikacji z podmiotami moich badań, podczas tworzenia ankiet i kwestionariuszy, pisania artykułów i publikacji naukowych dokumentujących moją pracę.

Przedmiot *j. polski* muszę mieć opanowany na poziomie wysokim. Jest to zaawansowany poziom wiedzy i umiejętności, pozwalający na wykonywanie pracy w danej dziedzinie. Obejmuje formułowanie (w mowie i piśmie) klarownych wypowiedzi o przemyślanej strukturze i bogatym słownictwie, znajomość kanonu literatury polskiej i światowej, prosta analiza utworów literackich.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Znajomość poprawnej polszczyzny oraz polskiej literatury i kultury jest ważna w każdym zawodzie, ponieważ pomaga rozumieć konteksty kulturowe i klarownie formułować myśli, ułatwiając tym samym komunikację ze współpracownikami i klientami, a zatem pomagając w awansie zawodowym lub prowadzeniu własnej firmy.


j. polski

Dzięki znajomości języka angielskiego mogę czytać anglojęzyczną literaturę fachową, uczestniczyć w zagranicznych konferencjach naukowych, pisać artykuły do anglojęzycznych czasopism, współpracować w międzynarodowych zespołach itp.

Przedmiot *j. angielski* muszę mieć opanowany na poziomie wysokim. Jest to zaawansowany poziom wiedzy i umiejętności, pozwalający na wykonywanie pracy w danej dziedzinie. Obejmuje swobodne porozumiewanie się w języku angielskim w prostych sytuacjach, pisanie prostych tekstów (odpowiednik poziomu B w systemie CEFR).

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Posługiwanie się językiem angielskim znacznie polepsza perspektywy w każdym zawodzie, bo umożliwia podjęcie pracy za granicą lub w międzynarodowej firmie w Polsce, a także dokształcanie się ze źródeł anglojęzycznych, które w wielu dziedzinach są najłatwiej dostępne i najbardziej aktualne.


j. angielski

W mojej pracy istotna jest dobra znajomość matematyki, potrzebna mi do wykonywania różnych obliczeń i przygotowywania zestawień statystycznych.

Przedmiot *matematyka* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje arytmetykę, podstawy algebry i geometrii.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Znajomość matematyki przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ uczy logicznego myślenia, a także daje narzędzia pozwalające modelować i przewidywać przebieg większości zjawisk i procesów – pomaga zatem obiektywnie oceniać rzeczywistość i unikać błędnych decyzji.


matematyka

Znajomość warunków klimatycznych i ukształtowania terenu, który obejmują moje badania, pomaga mi w określaniu wpływu tych czynników na badaną populację.

Przedmiot *geografia* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje umiejętność orientowania się w terenie bez GPS na podstawie map, określanie kierunków geograficznych, szacowanie odległości między miejscami, wskazywanie na mapie dużych polskich miast i większości krajów świata, a także najbardziej znanych atrakcji turystycznych w Polsce i na świecie.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza geograficzna przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ pozwala zrozumieć kluczowe czynniki rządzące światową gospodarką.


geografia

Muszę znać przepisy BHP, przeciwpożarowe i ochrony środowiska, a także przepisy prawa autorskiego i ochrony zabytków kultury. Jeśli chcę zajmować się antropologią kulturową, muszę wiedzieć, jak działa społeczeństwo, grupa etniczna, czy mniejszość narodowa, którą badam.

Przedmiot *WOS* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje znajomość norm prawnych regulujących pracę na konkretnym stanowisku, umiejętność sporządzania dokumentów służbowych i urzędowych.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Bez znajomości zasad funkcjonowania państwa nie można być w pełni świadomym członkiem żadnego społeczeństwa – zwłaszcza społeczeństwa demokratycznego, które opiera się na pośrednim udziale obywateli w kierowaniu państwem; wiedza z tej dziedziny jest też niezbędna do podjęcia jakiejkolwiek pracy (kodeks pracy) i prowadzenia własnej działalności gospodarczej.


Znajomość chemii przydaje mi się w pracy, np. podczas zbierania i analizowania śladów biologicznych na miejscu zbrodni.

Przedmiot *chemia* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje wiedzę o najczęściej występujących pierwiastkach chemicznych i ich związkach, a także umiejętności niezbędne do przeprowadzania prostych reakcji chemicznych z udziałem tych pierwiastków i związków – takich jak zobojętnianie kwasu, otrzymywanie soli, określanie odczynu roztworu czy denaturacja białka.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Znajomość chemii przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ pomaga zrozumieć, jak można wykorzystywać i przekształcać otaczające nas substancje dla swojej wygody, korzyści i bezpieczeństwa.


chemia

Muszę potrafić sprawnie posługiwać się komputerem, tworzyć i przeszukiwać bazy danych, obsługiwać programy do modelowania 3D itp.

Przedmiot *informatyka* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje standardowe kompetencje cyfrowe, zwłaszcza obsługę oprogramowania biurowego i/lub prostych programów specjalistycznych.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Ze względu na wzrost użycia nowych technologii kompetencje cyfrowe szybko stają się niezbędną umiejętnością w każdym zawodzie (kto nie będzie ich miał, nie dostanie pracy), a także pozwalają korzystać z technologii bez narażania się na nieprzyjemne niespodzianki, takie jak wirusy, oszustwa czy fake newsy.


informatyka

Wiedza z tego przedmiotu przydaje mi się przy tworzeniu rekonstrukcji szkieletów przodków człowieka na podstawie szczątków odnalezionych w trakcie wykopalisk, rekonstrukcji twarzy zmarłego na podstawie czaszki, przy współtworzeniu ekspozycji pokazujących rozwój człowieka na przestrzeni epok, itp.

Przedmiot *plastyka* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje znajomość różnych technik malarskich i rzeźbiarskich, umiejętność tworzenia prac plastycznych przy użyciu różnych materiałów, posługiwania się kołem barw oraz prowadzenia zajęć plastycznych.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza z tego przedmiotu przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ wyrabia zmysł estetyczny, dzięki któremu potrafimy tworzyć rzeczy spójne wizualnie, a także dostrzegać piękno i harmonię w dziełach innych ludzi i natury.


plastyka

Przedmiot *fizyka* muszę mieć opanowany na poziomie podstawowym. To absolutne minimum potrzebne do funkcjonowania w codziennym życiu. Obejmuje intuicyjne rozumienie mechaniki i dynamiki, świadomość zagrożeń związanych z prądem elektrycznym oraz ciepłem i zimnem.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza fizyczna jest przydatna bez względu na wykonywany zawód, ponieważ pomaga rozumieć sposób działania maszyn i urządzeń, a także przyczyny procesów naturalnych, co pozwala unikać zagrożeń i kosztownych błędów.


fizyka

Przedmiot *muzyka* muszę mieć opanowany na poziomie podstawowym. To absolutne minimum potrzebne do funkcjonowania w codziennym życiu. Obejmuje podstawową znajomość gatunków muzycznych i ich wykonawców.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Doświadczenie muzyczne przydaje się w życiu każdego człowieka, ponieważ muzyka poprawia samopoczucie – najbardziej, jeśli ktoś umie poprawić samopoczucie innych osób muzyką wykonywaną samodzielnie.


muzyka

Przedmiot *technika* muszę mieć opanowany na poziomie podstawowym. To absolutne minimum potrzebne do funkcjonowania w codziennym życiu. Obejmuje wykonywanie najprostszych napraw, np. wymiana żarówki lub baterii, odkręcenie lub przyklejenie czegoś.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Posiadając umiejętności techniczne często możemy sami dokonać prostych napraw lub zamontować potrzebne nam urządzenia.


technika

Badam zmiany zachodzące w ludzkim organizmie i kulturze człowieka na przestrzeni wieków.

Specjaliści z dziedzin społecznych i religijnych

Antropolożka

Jakie kompetencje są potrzebne, aby pracować w tym zawodzie? Które umiejętności są najważniejsze i dlaczego? Sprawdź, co powinna umieć Antropolożka.